“Ακόμα ένα παραμύθι, μαμά!!”
Αν είχατε την ευχαρίστηση να διαβάζετε βιβλία πριν τον ύπνο σε μικρά παιδιά θα παρατηρούσατε έναν απ τους λόγους για τους οποίους η αφήγηση είναι τόσο ελκυστική. Τα μικρά παιδιά έστω και αν διαβάζουν ξανά και ξανά το ίδιο βιβλίο συνεχίζουν να προβλέπουν τι θα είναι στην επόμενη σελίδα καθώς και να χαίρονται πολύ που έχουν δίκιο.
Αυτή η παιδική επιθυμία, να θέλουν να τους διαβάζουν δυνατά τα ίδια βιβλία τα οποία ξέρουν καλά να προβλέπουν, βοηθά τον εγκέφαλο τους να ενισχύσει την μνήμη.
Οι εμπειρίες που έχουμε από την παιδική μας ηλικία με αφηγήσεις εγκαθιδρύουν υποστηρικτικές συνθήκες στο εγκέφαλο για την μάθηση και την μνήμη που βασίζονται σε συναισθηματικές συνδέσεις από τις εμπειρίες του διαβάσματος ή αφήγησης ιστοριών. Επίσης η εξοικείωση της αφήγησης γίνεται ένα δυνατό πρότυπο διαχείρισης μνήμης.
Το να ακούς ιστορίες κατά την διάρκεια των παιδικών χρόνων είναι μια ευχάριστη εμπειρία που ο εγκέφαλος θυμάται και συνεχίζει να αναζητά κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Θετικά συναισθήματα.
Ισχυρές συναισθηματικές συνδέσεις μνήμης είναι εγγενείς σε παιδιά που τους διαβάζουν ή τους λένε ιστορίες.
Συχνά η μνήμη είναι απλά το όμορφο συναίσθημα να είσαι ήρεμος στο κρεβάτι.
Ακόμα και παιδιά που έχουν ζήσει ταραχώδεις καταστάσεις οι μνήμες από αυτές τις στιγμές είναι ήρεμες.
Πηγαίνοντας πίσω στην παιδική ηλικία, όταν κάποιος θυμάται να διαβάζει ή να του λένε ιστορίες αναγεννάτε μέσα του η αίσθηση της φροντίδας.
Αυτή η θετική συναισθηματική κατάσταση μπορεί να ενεργοποιηθεί ξανά όταν ακούσει κάτι οικείο. Ακόμα, ακούγοντας το ίδιο βιβλίο συνεχώς επιτρέπεις στον εγκέφαλο να αναζητήσει τις δικές του εσωτερικές ανταμοιβές.
Η απάντηση- αντίδραση του εγκεφάλου να πάρει μια σωστή απόφαση ή να κάνει μια ακριβής πρόβλεψη είναι το αποτέλεσμα της απελευθέρωσης της ντοπαμίνης ενεργοποιώντας ένα αίσθημα βαθιάς ικανοποίησης και ευχαρίστησης.
Η συγκεκριμένη αντίδραση που έχει ως αποτέλεσμα την έκλυση ντοπαμίνης είναι ιδιαίτερα έντονη στα μικρά παιδιά.
Παρόλο που εξελίσσεται η δυνατότητα του να προβλέπει ή να απαντάει σε πράγματα που δεν είναι σίγουρα γνωστά, με την συνήθεια του διαβάσματος βιβλίων πριν τον ύπνο αυτή η αντίδραση ενεργοποιείται ακόμα και αν το παιδί ξέρει με σιγουριά τι υπάρχει στην επόμενη σελίδα.
Πλαίσια για την κατασκευή μνήμης.
Οι ιστορίες από τα παιδικά χρόνια είναι συνδεδεμένες με θετικές συναισθηματικές εμπειρίες, παρέχουν μια εικόνα για το σύστημα σχεδίασης με το οποίο αποθηκεύονται οι μνήμες.
Ο εγκέφαλος μας αποθηκεύει και ψάχνει μνήμες βασισμένες σε πλαίσια (επαναλαμβανόμενες σχέσεις μεταξύ ιδεών).
Αυτό το σύστημα διευκολύνει την ερμηνεία του κόσμου γύρω μας δηλαδή των νέων πληροφοριών που βρίσκουμε καθημερινά ,σύμφωνα με τις προηγούμενες εμπειρίες μας.
Τα τέσσερα βήματα που δομούν την αφήγηση είναι: η έναρξη (μια φορά και έναν καιρό ...), το πρόβλημα, η επίλυση και ο τερματισμός (... και εζήσαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα).
Διαμορφώνοντας έναν ψυχικό χάρτη πάνω στον οποίο μπορούν να τεθούν νέες πληροφορίες.
Όταν αυτή η νέα πληροφορία, από θέμα Άλγεβρας μέχρι Ιστορίας παρουσιαστεί με την γνωστή πλέον δομής αφήγησης, διευκολύνεται η διατήρηση της στην μνήμη.
Με τον καιρό αυτός ο χάρτης θα επεκταθεί και θα περιλαμβάνει και αφηγήσεις που δεν έχουν το αναμενόμενο θετικό τέλος αλλά θα είναι μια ευκαιρία για τον μαθητή να εξερευνήσει και να ανακαλύψει πιθανές καταλήξεις.
Μετατρέποντας την γνώση σε μια ιστορία κάνεις την διαδικασία μάθησης πιο ενδιαφέρουσα, ενεργοποιείς την θετική συναισθηματική κατάσταση του εγκεφάλου και τοποθετείς τις πληροφορίες σε ένα δυνατό πλαίσιο μνήμης.
Δείγματα αφηγήσεων για την τάξη.
- Άλγεβρα: “Η Μαρία έκανε όλες τις δουλειές της μέσα στην εβδομάδα και της άρεσε που ξυπνούσε το Σάββατο και έπαιρνε το χαρτζιλίκι της σαν ανταμοιβή των κόπων της.
Όταν έγινε 13 χρονών οι γονείς της την ρώτησαν με ποιον τρόπο θα ήθελε να λαμβάνει τα χρήματα της. Είχε δυο επιλογές, είτε να παίρνει μηνιαίο χαρτζιλίκι 100 δολάρια είτε να παίρνει το ποσό των χρημάτων που συγκεντρώνεται μέσα στον μήνα αν παίρνει μια δεκάρα την πρώτη μέρα και κάθε μέρα να διπλασιάζεται το ποσό μέχρι τις 30 του μήνα. Ενθουσιασμένη η Μαρία από το μεγάλο ποσό των 100 δολαρίων μαζεμένων επέλεξε αυτό. Εσύ ποιο θα διάλεγες;”
Αφού οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να επιλέξουν και είδαν το εκπληκτικό αποτέλεσμα του διπλασιασμού, μια πληρωμή 5,368,709.12 δολαρίων, ήταν έτοιμοι να ακολουθήσουν την αφήγηση στην έκθεση τους. - Επιστήμη: "Υπήρχε ένα αγόρι, ο Άρτσι, που ήθελε να ξέρει γιατί η στάθμη του νερού στην μπανιέρα του αυξανόταν ώσπου κάποιες φορές ξεχείλιζε όταν έμπαινε και καθόταν μέσα. Λέγεται ότι έκανε πολλά πειράματα που δεν λειτούργησαν αλλά μια μέρα έλυσε το πρόβλημα του και αναφώνησε “εύρηκα”."
Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την ιστορία του Αρχιμήδη για να προσφέρετε στους μαθητές την ίδια δοκιμασία , να ανακαλύψουν γιατί η στάθμη του νερού στο ποτήρι ανεβαίνει όταν βάλουμε να επιπλέει ένα κέρμα πάνω σε μία μάρκα ενώ την βλέπουμε να κατεβαίνει όταν ρίξουμε το κέρμα μέσα και βυθιστεί. - Ιστορία: “Μας αρέσει να γιορτάζουμε τις εξελίξεις στην τεχνολογία και ειδικά στα διαστημόπλοια. Αλλά μερικές φορές κάτι συμβαίνει και μας κάνει να ανησυχούμε για την ασφάλεια αυτών των επιτευγμάτων.”
Χρησιμοποίησε πηγές ειδήσεων για να εξερευνήσεις μαζί με τους μαθητές την αρχή και την μέση ιστοριών όπως την καταστροφή του Hindenburg ή την πτήση του Apollo13.
Ψάξε στις ειδήσεις για λεπτομέρειες για αυτά τα προγράμματα ειδικά όταν τα πράγματα άρχιζαν να γίνονται επικίνδυνα. Τέλος ζήτησε από τα παιδιά προβλέψεις για την κατάληξη πριν αποκαλύψεις το αληθινό τέλος της ιστορίας.
Μετατρέποντας την γνώση σε μια ιστορία κάνεις την διαδικασία μάθησης πιο ενδιαφέρουσα, ενεργοποιείς την θετική συναισθηματική κατάσταση του εγκεφάλου και τοποθετείς τις πληροφορίες σε ένα δυνατό πλαίσιο μνήμης.
Η μνήμη αυτή θα διαρκέσει περισσότερο όσο χρησιμοποιείτε αυτή η τεχνική αφήγησης μέσω ακολουθιών συνδεδεμένων σε ένα θέμα ,με μια ροή χρόνου ή δράσεις που στοχεύουν στην επίλυση ενός προβλήματος ή στην επίτευξη ενός γνωστού στόχου.